Meermansburg

In de het poortgebouw van de Meermansburg, gesticht in 1681, bevindt zich een zandstenen entree.

Meerman heeft een strijdlustige meerman in zijn wapen en Helena Verburch o.a. twee koeien.
Het fantasiewapen van de Meer-mannen is ook te zien op het rijke houtsnijwerk in de vestibule van het poortgebouw, de waterpomp en het 'claphuis', dit is het buurt-huis van het hofje, op het binnen-terrein.
De samentrekking van de twee familienamen leidde tot de naam “Meermansburg”.

Maarten Meerman, vermogend VOC-bewindvoerder van de Delftse kamer, en zijn vrouw Helena Verburch kochten in 1680 de grond voor 8500 gulden van het Leidse stadsbestuur.
Zij besloten hier een hofje te bouwen dat uitsluitend bestemd was voor "eerbaere, nugtere Weduwen ofte Vrouspersonen, ter goeder naeme en fame sijnde, ten minste boven de veertig Jaeren out sijnde, geen kinderen hebbende".

Het huis direct links van het poortgebouw, werd bestemd voor minvermogende familieleden van de stichters. Het is het enige voorbeeld van een zogenaamd 'familiehuis' in een Leids hofje.

Het hofje staat op de plek waar in 1474 het klooster Nazareth werd gesticht door de Grauwe Zusters van de orde Sint Franciscus. Vanaf 1567 tot 1592 diende het klooster als leprozenhuis. In 1596 werd het klooster vervangen door een complex van 63 kleine rug-aan-rug arbeiderswoningen. Deze waren vooral bedoeld voor de enorme stroom Belgische en Franse immigranten. Vanwege het grote aantal mensen dat er woonde kreeg het al snel de bijnaam "Mierennest".

De woninkjes waren niet bijster goed gebouwd en Maarten Meerman kreeg in 1680 toestemming ze te slopen.
In het zelfde jaar begon de bouw van de huisjes, Stadsmeestertimmerman Anthony van Breetvelt ontwierp en bouwde de eerste elf huisjes. Na zijn dood in 1681 kreeg Jacobus Roman (1640-1716), de latere hofarchitect van stadhouder Willem III en toenmalig stadsarchitect, de opdracht het poortgebouw met daarin de regenten-kamer te ontwerpen en de resterende huisjes te bouwen.

Het poortgebouw is een mooi voorbeeld van de Hollandse Classicistische stijl. Het oorspronkelijke hof telde 28 huisjes. In 1780 kwamen er twee bij, door het overdekte plaatsje tussen de huisjes aan de achterzijde van het hof te bebouwen. Het echtpaar liet er tevens een typisch 17e-eeuwse stadstuin aanleggen. Na een orkaan, op 1 september 1717, werd de tuin opnieuw aangelegd door de Franse tuinontwerper Emerry.

Boven de imposante ingangspartij van het hof bevindt zich de regenten-kamer waar nog steeds vergaderd wordt door de regenten maar die tegenwoordig ook commercieel uitgebaat wordt. In deze kamer hangen nog altijd de geschilderde portretten van de stichters en hun jongste dochter. Bij hun testament bepaalden Meerman en Verburg dat
ze voor eeuwig in de kamer moesten blijven hangen.
Latere generaties regenten hebben er verschillende, wat in de vergetelheid geraakte familieleden naast gehangen zodat er nu een indrukwekkende collectie portretten uit de 17de, 18de en 19de eeuw te zien is gemaakt door bekende schilders als Miereveld, Cuijp en De Baen.

bron: Erfgoed Leiden en Omstreken - commissie Geveltekens - Historische Vereniging Oud Leiden

 foto boven: Frans Hemelop
foto onder: Vera de Kok, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>,
via Wikimedia Commons

Voor de eerste dag van uitgifte - 14 december 2020 - is er een gelegenheidsenvelop.
 

Klik op de envelop voor
een grotere weergave.

De envelop is voorzien van een eigen stempelafdruk.
In het stempel ziet u de afbeelding van het familiewapen van Maarten Meerburg dat op de gevel aan de Oude Singel is aangebracht. Naast het opschrift Leidsche hofjes ziet u het familiewapen van Helena Verburgh.

Bij de tekst ziet de ruime en prachtig opgezette binnenplaats van de Meermansburg. De mooi gedetailleerde port is nog eens uitvergroot weergegeven.